Radzanów w dwudziestoleciu międzywojennym

Radzanów w dwudziestoleciu międzywojennym

Wykaz ludności Radzanowa za lata 1919 -1939  utrwalonych w aktach stanu cywilnego spisanych przez księży proboszczów Zalewskiego i Jagodzińskiego w Aktach Zmarłych parafii Radzanów wg profesji jakimi się zajmowali.

Przeszukując  archiwalia związane z historia Radzanowa i najbliższych okolic spotykałem nazwiska rodzin , które do dnia dzisiejszego zamieszkują na tym terenie. Dlatego zdecydowałem się przyjrzeć dokładnie ludziom i ich profesjom , które pozwoliły mi wysnuć wnioski czym tez się zajmowała ludność  miejscowości w dwudziestoleciu międzywojennym.  

Wśród mieszkańców prym  wiodła ludność pracująca w sektorze rolniczym i przetwórczym . Rolnicy i wyrobnicy zwani później robotnikami to większa część tej społeczności. Zajmowali się oni produkcja przeważnie zboża , które następnie było przerabiane na mąkę. Odbiorcami, której  był nie tylko rynek lokalny . Trafiała ona także na zewnątrz między innymi  do Mławy, Płocka czy także Warszawy. Ruch w interesie młynarskim był więc duży. Zarobione fundusze inwestowano , dlatego także w Radzanowie występują liczne rzesze murarzy i strycharz. Powstawały  piekarnie, stolarnie , działali rymarze ,pracowali stelmachowie. Ukazuje to więc duży potencjał jak również rozwój . Gmina Radzanów z siedzibą w Ratowie na możliwości II RP  działa sprawnie . Ma wykwalifikowanych urzędników, urząd pocztowy, posterunek Policji , Szkołę Podstawową z filiami. Ludzie ci stanowią warstwę średnia inteligencką .

 

Elementem rzucającym się bezwzględnie jest jeszcze niewielka emancypacja kobiet. Większości spraw obowiązki urzędowe załatwiali mężczyźni, dlatego mamy bardzo mało informacji o paniach z ówczesnego Radzanowa.

Również co trzeba nadmienić Akta Zmarłych obejmują tylko  katolicka cześć mieszkańców  Radzanowa. Akta dotyczące społeczności judaistycznej wymagają odrębnej kwerendy i wtedy można uzyskać szerszy obraz społeczeństwa  znad Wkry.

 

 

Nazwisko Imię Profesja

 

Strupczewski ? Bednarz
Zembrzycki Stanisław Blacharz
Duklanowski Antoni Drobny kupiec
Dworakowski Władysław Drobny kupiec – Prezes OSP
Łączyński Paweł Drobny kupiec
Pawłowski Jan Drobny kupiec
Pawłowski Antoni Drobny kupiec
Zdunkiewicz Jan Felczer
Kawczyński Leon Fryzjer
Traczyk Aleksander Gajowy
Bagiński Teofil Handlowiec
Nowicki Antoni Kominiarz
Nowicki Antoni Kominiarz
Falkowski Marian Kościelny
Fabrykiewicz Jan Kościelny R
Byliński Emil Kowal
Różycki Wacław Kowal
Gawliński Franciszek Krawiec
Żurawski Adam Krawiec
Chodubska Eufemia Kupcowa
Chrzanowski Stefan Pracownik Młyna
Śniegocki Wacław Listonosz
Bieniewicz Józef Młynarz
Brykalski Stanisław Młynarz
Brykalski Bronisław Młynarz
Koch Feliks Młynarz
Lewandowski Bolesław Młynarz
Marcinkowski Konstanty Młynarz
Michalski Władysław Młynarz
Pruchniewski Feliks Młynarz
Więckiewicz Teodor Młynarz
Więckiewicz Piotr Młynarz
Więckiewicz Apolinary Młynarz
Zacholski Adam Młynarz
Zwierzchlewski Adam Młynarz
Więckiewicz Teodor Młynarz
Koracki Aleksander Mularz
Szmelfenig Józef Mularz
Furmański Karol Murarz
Jankowski Franciszek Murarz
Lisek Jan Murarz
Miałkowski Antoni Murarz
Sadowski Bronisław Murarz
Szmelfenig Adam Murarz
Szmelfenig Jan Murarz
Pol Stanisław Nauczyciel
Wojciechowski Józef Nauczyciel
Zalewski Feliks Nauczyciel
Bral Władysław Nauczyciel T
Komór Jan Nauczyciel T
Brykalski Ignacy Organista
Lachowicz Zenon Piekarz
Pesta Antoni Piekarz
Pesta Józef Piekarz
Śliwczyński Antoni Piekarz
Żółtowski Jan Piekarz
Osiński Edmund Saturian Pisarz gminy
Majek Stanisław Plutonowy 79 pp Słonim
Bartkowiak Szczepan Policjant
Gniadek Aleksander Policjant
Józefowicz Józef Policjant
Zdunkiewicz Jan Propinator
Gawliński Feliks Przemysłowiec
Zdunkiewicz Jan Restaurator
Bejer Antoni Robotnik
Byller Józef Robotnik
Cesmajtys Stanisław Robotnik
Falkowski Marcin Robotnik
Gontarek Wawrzyniec Robotnik
Grzywiński Stanisław Robotnik
Karpiński Aleksander Robotnik
Kolos Hipolit Robotnik
Kolos Henryk Robotnik
Kubiński Stefan Robotnik
Laskowski Stanisław Robotnik
Nidzgorski Jan Robotnik
Radka Stefan Robotnik
Sobolewski Konstanty Robotnik
Staniszewski Szczepan Robotnik
Teczkowski Albin Robotnik
Wiński Tadeusz Robotnik
Aniszewski Jan Rolnik
Aniszewski Stanisław Rolnik
Antoszewski Czesław Rolnik
Bagiński Czesław Rolnik
Barszczewicz Tomasz Rolnik
Barszczewicz Jan Rolnik
Bartkowski Edmund Rolnik
Bartkowski Klemens Rolnik
Bartkowski Antoni Rolnik
Bartkowski Józef Rolnik
Bentkowski Wincenty Rolnik
Bielecki Antoni Rolnik  – Prezes OSP
Bojanowski Piotr Rolnik
Bojarski Piotr Rolnik
Czepkiewicz Stefan Rolnik
Chrzanowski Stanisław Rolnik
Chrzanowski Józef Rolnik
Ciecierski Szczepan Rolnik
Czarnecki Józef Rolnik
Dejnecki Stanisław Rolnik
Dejnowski Józef Rolnik
Druziński Adam Rolnik
Furmański Wacław Rolnik
Gadziński Jan Rolnik
Goszlarek Wawrzyniec Rolnik
Grabowski Piotr Rolnik
Grochowalski Piotr Rolnik
Gutkowski Tomasz Rolnik
Igielska Zofia Rolnik
Iwański Roman Rolnik
Jabłonowski Stanisław Rolnik
Jabłoński Antoni Rolnik
Jakubiak Franciszek Rolnik
Janiszewski Stanisław Rolnik
Jankowska Regina Rolnik
Jędrzejewska Józefa Rolnik
Kalman Franciszek Rolnik
Kaniewski Wincenty Rolnik
Karpińska Helena Rolnik
Kaszewski Hilary Rolnik
Keczmer Jan Rolnik
Kierski Franciszek Rolnik
Klimczyński Jakub Rolnik
Kostrzebski Stanisław Rolnik
Kuciński Piotr Rolnik
Kwiatkowska Michalina Rolnik
Kwiatkowski Franciszek Rolnik
Leśniewski Jan Rolnik
Lewandowski Jan Rolnik
Lewandowski Kazimierz Rolnik
Lossman Walenty Rolnik Szef POW
Lubański Teofil Rolnik
Lubański Teodor Rolnik
Lubański Onufry Rolnik
Łączyński Franciszek Rolnik
Łączyński Jan Rolnik
Łukasiak Stanisław Rolnik
Mackiewicz Feliks Rolnik
Manista Antoni Rolnik
Nasielski Jan Rolnik
Nowakowski Konstanty Rolnik
Oraczewski Józef Rolnik
Osmański Michał Rolnik
Ozimkowski Walenty Rolnik
Piątkowski Antoni Rolnik
Piotrowski Czesław Rolnik
Piotrowski Stanisław Rolnik
Piwoński Stefan Rolnik
Pomba Julian Rolnik
Radecki Andrzej Rolnik
Rochowicz Ignacy Rolnik
Rogalski Piotr Rolnik
Rogowski Piotr Rolnik
Różycki Zygmunt Rolnik
Ruchała Stefan Rolnik
Rybacki Sylwester Rolnik
Rychlicki Antoni Rolnik
Ryński Paweł Rolnik
Rytler Ernest Rolnik
Rytler Wilhelm Rolnik
Rzeczkowski Józef Rolnik
Sidwiński Julian Rolnik
Siemiątkowski Władysław Rolnik
Skoniecki Tymoteusz Rolnik
Skowyrski Stanisław Rolnik
Skrupczewski Stanisław Rolnik
Skubiszewski Władysław Rolnik
Skubiszewski Piotr Rolnik
Sobek Józef Rolnik
Sobiecki Stanisław Rolnik
Sobociński Wojciech Rolnik
Sobotka Józef Rolnik
Staniszewski Teofil Rolnik
Staniszewski Józef Rolnik
Stępkowski Józef Rolnik
Strzypczewski Stanisław Rolnik
Szałkowski Jan Rolnik
Szmelfenig Serafina Rolnik
Sztreja Franciszek Rolnik
Szymański Antoni Rolnik
Śliwczyński Jan Rolnik
Śliwczyński Antoni Rolnik
Śliwczyński Franciszek Rolnik – Prezes OSP
Śliwiński Konstanty Rolnik
Śliwiński Adam Rolnik
Śliwiński Ignacy Rolnik
Śliwiński Piotr Rolnik
Śniegocki Szymon Rolnik
Śniegocki Adam Rolnik
Trawczyński Bernard Rolnik
Trojanowski Jacenty Rolnik – Naczelnik OSP
Trojanowski Michał Rolnik
Turowski Mikołaj Rolnik
Tyburski Jan Rolnik
Tylka Zygmunt Rolnik
Wiński Jan Rolnik
Wiśniewski Stanisław Rolnik
Witkowski Jan Rolnik – Prezes OSP
Woźniak Adam Rolnik
Woźniak Franciszek Rolnik
Zdunkiewicz Julian Rolnik
Zdunkiewicz Władysław Rolnik
Żółtowski Józef Rolnik
Żółtowski Władysław Rolnik
Żółtowski Leon Rolnik
Adamczyk Grzegorz Rolnik R
Bagiński Czesław Rolnik R
Gutkowski Tomasz Rolnik R
Jackowski Antoni Rolnik R
Nowicki Antoni Rolnik R
Barszczewicz Tomasz Rybak
Jędrzejewski Stefan Rybak
Jędrzejewski Stanisław Rybak
Pesta Józef Rybak
Śliwiński Franciszek Rybak
Uznański Teodor Rymarz
Janiszewski Zygmunt Rzemieślnik
Bartkowski Marian Rzeźnik Naczelnik OSP
Cieszewski Jakub Rzeźnik
Olszewski Wacław Rzeźnik
Śliwiński Ludwik Rzeźnik
Turowski Jan Rzeźnik – Prezes OSP
Zieleniewski Bolesław Rzeźnik
Bagiński Aleksander Sekretarz Gminy
Sierputowski Bolesław Sekretarz Gminy – Naczelnik OSP
Jankowski Józef Stelmach
Komuński Rajmund Stelmach
Kozłowski Jan Stelmach
Margas Walenty Stelmach
Trawczyński Jan Stelmach
Ciecierski Tadeusz Stolarz
Jasiński Franciszek Stolarz
Jasiński Ludwik Stolarz
Jasiński Franciszek Stolarz
Pluthau Julian Stolarz
Retkowski Mieczysław Stolarz
Zaborowski Franciszek Stolarz
Skórzyński Jan Strycharz
Bartkowski Klemens Szewc
Bielecki Konstanty Szewc
Dobies Roman Szewc
Dzikowski Stanisław Szewc
Furmanek Władysław Szewc
Jankowski Klemens Szewc
Kolos Witold Szewc – Prezes OSP
Kowalski Stanisław Szewc
Kruciński Roman Szewc
Lewandowski Kazimierz Szewc
Pesta Antoni Szewc
Rajnik Edmund Szewc
Rutecki Ignacy Szewc
Siemiątkowski Władysław Szewc
Szymaniak Józef Szewc
Śliwiński Feliks Szewc
Śliwiński Piotr Szewc
Wiśniewski Józef Szewc
Milewicz Roman Tech bud
Kocięcki Józef  
Kłopociński Stefan Urzędnik
Panfil Władysława Wdowa po piekarzu
Dworakowski Władysław Wł domu
Sierputowski Bolesław Wł. domu
Trojanowski Jacek Wł. domu
Brykalski Stanisław Własne fundusze
Dworakowski Władysław Właściciel domu
Śliwiński Feliks Właściciel domu
Sobiesiak Antoni Woź. urz. pocz.
Kubiński Jan Woźny Gminy
Aniszewski Feliks Robotnik
Bilińska Zofia Robotnik
Biliński Jan Robotnik
Cywiński Franciszek Robotnik
Dejnecki Władysław Robotnik
Dudek Wojciech Robotnik
Falkowski Marian Robotnik
Górski Mateusz Robotnik
Grabusiński Stanisław Robotnik
Grochowalski Franciszek Robotnik
Jankowski Józef Robotnik
Jędrzejewski Jan Robotnik
Jędrzejewski Franciszek Robotnik
Jędrzejewski Marceli Robotnik
Jędrzejewski Stanisław Robotnik
Karpiński Franciszek Robotnik
Krajewski Franciszek Robotnik
Kurzyński Stanisław Robotnik
Łaboda Antoni Robotnik
Łączyński Paweł Robotnik
Maćkiewicz Feliks Robotnik
Małecki Karol Robotnik
Nowakowski Julian Robotnik
Ostrowski Franciszek Robotnik
Pesta Filip Robotnik
Piotrowski Józef Robotnik
Piwoński Jan Robotnik
Skowyrski Jan Robotnik
Skórzyński Jan Robotnik
Wasilewski Piotr Robotnik
Wieczorek Stefan Robotnik
Więckiewicz Julian Robotnik
Wojciechowski Władysław Robotnik
Woźnicki Wawrzyniec Robotnik
Zawadzki Leonard Robotnik
Ząbkiewicz Jan Robotnik
Zieliński Marcin Robotnik
Żłobecki Bronisław Robotnik
Skoniecki Piotr Zdun
Zalewski Józef Zegarmistrz

 

Bagiński Teofil ?
Bartkowiak Czesława ?
Bejer Mikołaj ?
Bojanowski Teofil ?
Chrzanowska Anna ?
Detnarski Franciszek ?
Ginter Konstancja ?
Jankowski Jan ?
Jaroszewski Roman ?
Jurkowski Władysław ?
Kalman Eleonora ?
Kierski Franciszek ?
Klepadło Marianna ?
Kowalska Ludwika ?
Kubiński Jan ?
Kwiatkowski Franciszek ?
Lewandowski Kazimierz ?
Lichocki Andrzej ?
Lubańska Marianna ?
Małecki Karol ?
Pauba Antonina ?
Piątek Antoni ?
Piątek Adam ?
Pruchniewski Kazimierz ?
Rybacki Piotr ?
Skórzyńska Michalina ?
Szymański Antoni ?
Śliwińska Pelagia ?
Trawczyński Wacław ?
Truszczyński Zygmunt ?
Wółkiewicz Marian ?
Wółkiewicz Władysław ?
Wółkiewicz Franciszek ?
Wółkiewicz Bronisława ?
Ząbkiewicz Władysław ?
Zembrzuska Tekla ?
Lenda Jan ?
Wiśniewski Marian ?

 

 

Sztandar Szkoły w Kroszynie w ratowskim klasztorze

Sztandar Szkoły w Kroszynie w ratowskim klasztorze

Mury ratowskiego klasztoru skrywają wiele tajemnic z przeszłości nie tylko okolicy ale także osób , których los w zawirowaniach dziejowych skierował właśnie tu nad Wkrę i Mławkę. ks. Karol Żurawski proboszcz parafii w Kroszynie powiat Baranowicze woj. nowogrodzkie, to postać ,która zapisała się pięknymi kartami w historii klasztoru w Ratowie. W roku 1945 jako repatriant zawitał do diecezji płockiej i został skierowany do pełnienia posługi jako kapelan Sióstr Misjonarek S. Rodziny w Ratowie. Jako człowiek o wszechstronnych zainteresowaniach interesował się etnografią oraz historią okolicy. To właśnie z pod jego ręki wyszła napisana w klasztorze w Ratowie Kronika sanktuarium pobernardyńskiego p.w. św. Antoniego z Padwy. Przepięknie z wielkim kunsztem do artystycznym ozdobiona rysunkami . Jednak nie o tym chciałem napisać.

Szukając informacji o ks. Karolu Żurawskim przeszukiwałem wiadomości o miejscowości Kroszyn – dzisiejsza Białoruś i natrafiłem na artykuł ks.Waldemar Witold Żurek Szkoła Powszechna w Kroszynie koło
Baranowicz 1910-1945,Rocznik Kolbuszowski 16, 2016 r. w nim to znalazłem fragment dotyczący proboszcza Żurawskiego oraz opis nadania sztandaru Szkole Podstawowej . Co ważniejsze w opisanym tekście autor wspomina że w kronice szkolnej zostało dopisane ołówkiem na marginesie, że podczas wojennej pożogi uległ zniszczeni drzewiec, a sam sztandar najprawdopodobniej trafił wraz ks. Karolem do Botowa powiecie mławskim. Zapis w tekście materiału był jednak błędny gdyż chodziło o Ratowo i klasztor pobernardyński. Dopiski w kronice mógł dokonać sam Żurawski, który następnie udał się na Dolny Śląsk w okolice Wrocławia i tam prowadził działalność duszpasterską . Sztandar najprawdopodobniej pozostał w depozycie u Sióstr Misjonarek w Ratowie.

Czy ktoś , kiedyś zetknął się z państwa z tym obiektem? Czy może coś wiemy jakie były jego dalsze  losy? Gdzie może być ukryt?

 

file:///C:/Users/schrzanowski/Desktop/Rocznik_Kolbuszowski-r2016-t16-s379-423.pdf

———————————————————–

Ks. Żurawski Karol, urodzony w  1903, wyświęcony na kapłana w  1933, po święceniach pełnił obowiązki wikariusza w  parafii Świętych Apostołów Piotra i  Pawła w Niedźwiedzicy (1935) i nauczyciela religii w szkołach zawodowych i powszechnych. Od 30 października 1939 r. ks. Żurawski pełnił obowiązki proboszcza w Kroszynie, do chwili powrotu proboszcza. Faktycznie w lipcu 1945 roku opuścił parafię, mając zezwolenie na wyjazd do Polski. Dnia 15 lipca tego roku przekazał dziekanowi, ks. Andrzejowi Zgryza klucze kościoła i akta, aby pełnił obowiązki administratora parafii. Spis kościołów i duchowieństwa diecezji pińskiej w R. P. 1935, Pińsk 1935, s. 123, 173; Mikhailik, Kościół katolicki na Grodzieńszczyźnie, s. 184; Żurawski, Kroszyn, s. 70.

Bernardyni ratowscy w roku 1861

Bernardyni ratowscy w roku 1861

 

Kolejną odsłoną historii zgromadzenia o. Bernardynów w Ratowie są zapisy w  CATALOGUS CLERI SAECULARIS AC REGULARIS – DIOECENSIS PLOCENSIS za rok 1861. Zgodnie z prawem opublikowano w nim spis duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego, w tym i ratowskich                         o. Bernardynów. W powyższy roku w klasztorze przebywali:

  1. o. Holandyszkiewicz Antonii – Gwardian
  2. o. Krysztoforski Mansfeld – Wikariusz
  3. o. Skupieński Adalbert
  4. o. Olkowski Olimp
  5. o. Lewachowski Macary
  6. o. Gawęcki Apolinary
  7. o. Cicholeński Franciszek
  8. o. Kobylański Vincenty
  9. br. Ślepowroński Klemens-  brat Laicki

Kapituła Prowincji Wielkopolskiej o. Bernardynów w Ratowie – 1857 rok

Kapituła Prowincji Wielkopolskiej o. Bernardynów w Ratowie – 1857 rok

Ważnym wydarzeniem dla każdego zgromadzenia zakonnego reguły franciszkańskiej były i są kapituły prowincji, na których to wybierany jest  Prowincjał, Kustosz  oraz gwardianie poszczególnych klasztorów.

Zaszczytem zatem dla Ratowa i ratowskiego zgromadzenia o. Bernardynów było gdy w roku 1857 własnie tu nad Mławką i Wkrą byli  po raz pierwszy i jak się później okazało, ostatki gospodarzami tego wydarzenia. Dzięki poszukiwaniom odnalazłem   relacje, dotyczącą przebiegu Kapituły i jej ustaleń.

W Kurierze Warszawskim nr 82 z dnia 15(21) marca 1858 roku donoszono:

,, Zebranie się XX. Bernardynów na kapitułę w Klasztorze Ratowskim  w miesiącu Lipcu r.z(1857), odbyło się z łaski szczodrobliwości  W. Homiljana Chamskiego, Dziedzica Dóbr Gradzanowo Zbęskie z przyległościami: za co prowincja Wielkopolska XX.Bernardynów , swemu  hojnemu Dobroczyńcy  nigdy w swych modłach  wdzięczna być nie przestanie, zanosząc je do Tronu Niebiańskiego Pana   za długie życie , czerstwe zdrowie i szczęśliwe powodzenie, tak samego Dobrodzieja  rzeczonej kapituły , jak i przezacnej jego familji. Na tej kapitule wybrani na wyższe stopnie , a przez Rząd zatwierdzoni  są:

X.  Marian Świtalski   na Prowincjała, 

X. Jan Połomski    na Kustosza Prowincji,

X. Ludwik Kurowski – na Przełożonego Klasztoru w Warszawie, 

X. Damazy Killer – na Przełożonego Klasztoru w Kaliszu,

X. Ludwik Filmuth – na Przełożonego Klasztoru w Kole,

X. Manswet Krysztorski – na Przełożonego Klasztoru w Warcie,

X. Bonifacy Barełkiewicz – na Przełożonego Klasztoru w Skępem,

X. Gabryel Wąsicki – na Przełożonego Klasztoru w Kazimierzu Biskupim,

X. Dezydery Kolczyński  – na Przełożonego Klasztoru w Przasnyszu,

X. Damian Śliwiński – na Przełożonego Klasztoru w Złoczowie,

X. Placyd Olkiewicz – na Przełożonego Klasztoru w Piotrkowie Trybunalskim, 

X. Piotr Rzepka – na Przełożonego Klasztoru w Łęczycy,

X. Jan Nowak – na Przełożonego Klasztoru w Widawie,

X. Tadeusz Lange – na Przełożonego Klasztoru w Ostrołęce,

X. Antoni Holandyszkiewicz – na Przełożonego Klasztoru w Ratowie,

X. Paschalis  Błażejewski – na Przełożonego Klasztoru w Czerniakowie,

X. Marceli Wójcik – na Przełożonego Klasztoru w Strzegocinie,

X. Pacyfik Ostrowski – na Przełożonego Klasztoru w Tykocinie,

X. Franciszek Morański – na Przełożonego Klasztoru w Górze Kalwarii,

X. Jan Połomski – na Przełożonego Klasztoru  św. Anny pod Przyrowem”.

 

 

Regulacja rzeki Wkry.Radzanów

Regulacja rzeki Wkry.Radzanów

     Kilka lat temu pisałem krótko o regulacji rzeki Wkry w okolicy Radzanowa. Wtedy to dla zilustrowania zamieściłem kilka zdjęć wykonanych w latach 70 tych kiedy to w okolicy mostu dogorywały już szczątki maszyny melioracyjnej ,,Hydra”.Próbowałem należność jakieś fotografie z prowadzenia prac w lokalnych muzeach. Wszędzie były tylko te , które pokazywały efekty. Typowy pat w sytuacji. Jednak i tym razem okazało się ,ze należny być cierpliwym. Dzięki uprzejmości sąsiadki z mojej ulicy przy poszukiwaniu zdjęć szkolnych w jej albumie natknąłem się na zdjęcia , których wtedy szukałem. Mąż sąsiadki Pan Leszek pracował przy regulacji i tak wśród fotografii znalazłem prawdziwy skarb, którym z Państwem się dziś podzielę.

Użycie zdjęć do  prezentacji publicznych   wyłącznie za zgodą autora strony ratowoklasztor.pl

Ostatni z ,,Hydry”. Regulacja Wkry.

Grób powstańca 1863 roku – Edmunda Majera

Grób powstańca 1863 roku – Edmunda Majera 

Od kilku lat w lesie na Krzyżówkach, pomiędzy Radzanowem a Wróblewem odbywają się przepiękne uroczystości upamiętniające walkę powstańców z oddziału Zygmunta Padlewskiego w dniu 21 marca 1863 roku. Msza Św., przemówienia przybyłych gości. Piękne wydarzenie.

Jednocześnie na cmentarzu parafialnym znajduje się grobowiec rodziny Majerów  – właścicieli Pełk- w którym został pochowany Edmund Majer zmarły 1 sierpnia 1922 roku 80 letni weteran powstańczego zrywu 1863 roku.

Jak ustaliłem jednym z ostatnich żyjących potomków rodziny Majerów      ( imię w trakcie ustalania)był weteran II wojny światowej, pilot RAF u , zmarły w latach 90 tych XX wieku w Bieżuniu. Dlatego mogiła na dzień dzisiejszy jest w bardzo złym stanie.

Kilka lat temu dzięki opisaniu historii Michała Przybojewskiego, właściciela  Gołuszyna udało się dzięki jego potomkom odrestaurować pomnik. W tym przypadku ciężko jest liczyć na podobną sytuację.

W ramach wdzięczności za walkę o Niepodległość należałoby zorganizować zbiórkę i na odnowionym nagrobku w kolejną rocznicę walk pod Radzanowem odsłonić pamiątkową tablicę  – Gloria Victis.

Szlak kajakowy na Wkrze.Okolice Radzanowa 1935 r.

Szlak kajakowy na Wkrze.Okolice Radzanowa 1935 r.

Opis szlaku kajakowego na rzece Wkrze jaki został opisany w przedwojennym wydaniu przewodnika krajoznawczego. Ciekawe spojrzenie tym razem od strony rzeki na naszą okolicę.

 

Antoni Heinrich(TONNY)

,, Szlaki wodne Polski” Warszawa 1935 rok, s.180 -186

Rz. WKRA (Działdówka) Szlak 1(22)(16)

 

„ Rz. WKRA wypływa z jez. Kownackiego koło w. Szkotowa na Mazurach Pruskich. W biegu  górnym nosi nazwę rz. Szkotówki , niżej Działdówki i Wkry. Spławna od m. Działdowa.

  Wzdłuż dawnej granicy Pomorza i Kongresówki regulowana. Głębokość w całym biegu dostateczna dla wszelkich typów wiosłowych łodzi sportowych. Spadek śr. 0,4%. W biegu górnym i środkowym , Az po Bieżany (110 km), brzegi niskie, łąkowo torfowe, podmokłe. Miejsca suchsze , wyższe spotyka się na odcinku Zieluń –Poniatowo. Od Bieżunia  do Bieżan , rzeka dzieli się na liczne wąskie strugi o zawiłym biegu. O wyszukanie znośnego miejsca do obozowania trudno. Poniżej Bieżan brzegi suche wysokie, często pięknie zadrzewione (dąbrowy koło Dziektarzewa).Poniżej Jońca płyciej, liczne głazy w nurcie.

  Warunki obozowania poza odcinkiem górnym dobre. Kwatery znośne po młynach( jest ich 21).Zakupy w miasteczkach.

Przeszkodę stanowią młyny (łatwe do obniesienia), pale i kołki po mostach oraz w dolnym biegu głazy.

Dojazdy kolejowe do Działdowa, Jońca , Pomiechówka, autobusowe również do : Żuromina, Bieżunia, Radzanowa, Glinojecka, Sochocina.

Etapy( 6 dni) : Działdowo-45km- Zieluń-38km- Bieżuń- 22 km- Radzanów – 35km – Glinojeck – 25 km – Malużyn – 26 km  – Joniec- 35 km – Nowy Dwór(Narew).Szlak w biegu środkowym i dolnym bardzo urozmaicony i malowniczy.

Doskonały szlak powrotny z Pomorza do stolicy.

 

139km (do ujścia) Bieżuń , most drogowy młyn, obnieść . Autobus : do Mławy , Sierpca, Żuromina. Restauracja : Rochowicz. Zabytki: Kościół, rujny pałacu Zamojskich;

138 km – w. Kocewo

137 km – w.  Myślin

136 km – w. Dąbrówki

135 km –  w. Siedliska

131 km – w. Karolewo

130 km – w. Sokołowy Kąt

128 km – rz. Luty wpada do nurtu Wkry

126 km  – w. Gołuszyn

124 km – w. Zgilczyn

122 km – – w. Pobodzy – Witowy

120 km – w. Drzazga, most drogowy

118 km –  rz. Mławka wpada do Wkry, o 1 km kościół i klasztor do zwiedzania

117 km – m . Radzanów – Autobus do Mławy i Sierpca, Gospoda: właść..Tyk

115 km – most szosowy , betonowy

110 km – w. Bieżany , zwalony most (przenieść kajaki)

108 km – w. Trzciniec

105 km – w. Radzimowice

101 km – most

100 km – w. Rydzyń, most

98 – 97 km – Strzegowo, most szosowy, omnibus konny do Mławy, Raciąża. Restauracja: Matuszewski. Zabytki: drewniany kościół. Na rzece młyn…….”

Radzanów i okolica na łamach starej prasy 12. Sprawozdanie z sądu

Radzanów i okolica na łamach starej prasy 12. Sprawozdanie z sądu

Na łamach ROBOTNIKA nr 153 z 8 czerwca 1920 roku została opublikowana relacja dotycząca rozprawy sądowej pomiędzy dziedzicem z Ratowa, a młynarzem z Ratowa.

,, Ze stosunków okupacyjnych”

,, Było to latem 1918 roku w majątku Ratowo w Ciechanowskim.Znalazł się tu w swoim majątku jako przymusowo internowany przez Niemców adwokat Henryk Konic, któremu Niemcy pozwolili wrócić z wygnania. W majątku tym zamieszkał młynarz – sąsiad Teodor W.[ nazwisko w artykule] , któremu miejscowa administracja dóbr nie pozwoliła korzystać z pastwiska z tytułu jego przyjaznych stosunków z żandarmami niemieckimi. Stąd nienawiść młynarza do właściciela majątku obecnego prezesa naczelnej rady adwokackiej p. Konica,który pewnego poranka padł ofiarą napaści ze strony W. Napadł on na adw. K. z tyłu chwycił za gardło i zaczął dusić.

W. oddany został pod sąd za usiłowanie uduszenia lecz sąd okręgowy w Płocku zmienił kwalifikację czynu i skazał W. za zadanie cielesnego obrażenia na 3 miesiące więzienia.

Sprawa przeszła do sądu apelacyjnego gdzie rozprawie przewodniczył sędzia Jamont. Rzecznik poszkodowanego na posiedzeniu sądowym  złożył oświadczenie, że adw. K. ulegając prośbom oskarżonego i jego rodzinie, daruję mu winę i prosi o niewykonywanie  skazującego wyroku. Sąd przychylając się do tej prośby , sprawę umorzył”

 

Czworaki w Ratowie

Czworaki w Ratowie

Jednym z bardziej charakterystycznych architektonicznie i historycznie obiektów w Ratowie , poza klasztorem i pozostałościami dworu jest  budynek czworaków dworskich. Wielorodzinny obiekt wybudowany z czerwonej cegły wzdłuż drogi z Radzanowa do Szreńska.

Historia obiektu wiąże się z dobrami ratowskimi istniejącymi od średniowiecza.Właścicielami dóbr byli Radzanowscy,Narzymscy, Niszczyccy, Pomenaccy, gen . Niemojewski , a  na przełomie XIX i XX wieku rodzina Koniców .

I właśnie z nimi są  związane początki obiektu. Jeszcze przed I wojna światowa właścicielem Ratowa zostaje Henryk Konic , adwokat z Warszawy , działacz niepodległościowy , współtwórca Polskiego Kodeksu Prawa Handlowego. W dobie okupacji niemieckiej Królestwa Polskiego  za działalność niepodległościowy zatrzymany i osadzony w areszcie domowym , właśnie w Ratowie. Spotyka się tu z wieloma problemami , ponieważ okolica została zniszczona działaniami frontu ,który przeszedł na tych terenach  pomiędzy listopadem 1914 , a lipcem 1915 r.

Tadeusz  Kunic  ostatni właściciel Ratowa

Odzyskana niepodległości ukazuje zacofanie kraju, brak przemysłu i przeludnienie wsi. Dlatego zaszła potrzeba przeprowadzenia reformy rolnej  1919 i 1925 roku majątki ziemskie zaczęły być parcelowane . Zgodnie z prawem te powyżej 180 ha. Ratowo nie zostało objęte tym zarządzeniem . Po śmierci Henryka K0nica majątek był własnością jego spadkobierców , żony Henryki z Wolferów Konicowej i syna inż. Tadeusza Konica. W kraju zachodziły zmiany w gospodarce i w ustawodawczyni socjalnym , dlatego zaszła potrzeba zadbania również o warunki mieszkaniowe pracowników dworskich .

W 1936 roku rozpoczęto budowę czworaków. Pracy tej podjęli się murarze z Radzanowa Szmelfeningowie – Jan , Bernard, Albin. Obiekt powstał w ciągu jednego sezonu. Już jesienią zamieszkali pierwsi pracownicy dworscy. Zostali oni w ten sposób bardziej związani z majątkiem i zmniejszyła się rotacja pracowników. Nota bene kontrakt pracowniczy większości trwał jeden rok i do dnia 1 kwietnia zapadała decyzja kto zostaje na przyszły sezon.

Podczas wojny Ratowo staje się częścią Rejencji Ciechanowskiej i majątkiem zarządzają Niemcy. Czworaki są nadal zamieszkałe.

W Polsce Lubelskiej majątek został rozparcelowany, ziemia trafia do chłopów i kończy się w ten sposób okres ziemiański . Część z obdarowanych radzi sobie w tej nowej rzeczywistości . Czworaki znalazły się w zasobach majątku gminy Radzanów z siedziba w Ratowie do 1954 roku. Stały się mieszkaniami socjalnymi. Dopiero w III RP gmina sprzedała owe mieszkania .

Straż Pożarna Radzanów – historia

          Straż Pożarna –  Radzanów

 

W Kraju Przy wiślańskim , który był częścią Imperium Rosyjskiego Romanowów pierwsze towarzystwa ochotniczych straży ogniowych organizowane były na podstawie indywidualnych statutów zatwierdzanych przez ministra spraw wewnętrznych. Od 1887 r. straże ochotnicze powoływano do życia, opierając się na przepisach wprowadzonego przez władze zaborcze statutu  , znowelizowanego w lutym 1882 r. W grudniu 1898 r. zatwierdzono Ustawę o straży ogniowych w  byłym Królestwie Polskim, zgodnie z którą straże ochotnicze mogły być tworzone nie tylko w miastach, ale i w osadach. Na podstawie wymienionych przepisów straże ochotnicze były jednak pod ścisłym nadzorem  policyjno-administracyjnemu .

W okresie rewolucji 1905 r.  władze zaborcze wydały  ustawy o stowarzyszeniach i związkach. Na jej podstawie zorganizowano wiele nowych straży ochotniczych w osadach i we wsiach. Pod koniec 1907 r., po opanowaniu sytuacji rewolucyjnej na obszarze byłej Kongresówki, władze rosyjskie nie zezwalały już na organizowanie straży ogniowych na podstawie prawa o stowarzyszeniach i związkach. Od tego czasu aż do wybuchu I wojny światowej ochotnicze straże pożarne znowu były tworzone zgodnie z przepisami ustawy normalnej z 1898 r. Zgodnie z tymi przepisami w 1910 roku zawiązana została   Straż Pożarna w Radzanowie.  Organizując straże pożarne, myślano przede wszystkim o obronie przed pożarami, nękającymi polskie wsie i miasta, o które władze rosyjskie nie dbały. Niemniej ważnym zadaniem było skupienie w tych organizacjach ludzi o nastawieniu   patriotycznym, gotowych w odpowiedniej chwili do udziału  walce  o niepodległość. Żeby jednak utworzyć taką organizację, trzeba było pokonać wiele trudności legislacyjnych, później znaleźć fundusze na zakup strażnicy, sprzętu i umundurowania. Żadne przepisy tego nie ułatwiały, a gminy nie czuły się zobligowane do pomocy.   Ochotnicy musieli opierać swoje funkcjonowanie na ofiarności publicznej. Mimo tych trudności, garnęło się do nich wielu mieszkańców.

Straż Ogniowa Radzanów ok. 1914 roku.

 

Radzanów miał swoja specyfikę pod względem urbanistyczny, dlatego istotną sprawą stało się powołanie Straży Ogniowej. Średniowieczny układ zabudowy wokół centralnego placu , powodował przy typowym drewnianym budownictwie duże zagrożenie pożarowe. Gdy taki  zaistniał, płonęły całe kwartały zabudowy, ludzie tracili wiele z dorobku życia . Przykładem jest pożary 1886 oraz 1911 roku .

 

Strażacy ochotnicy również na tym nadwkrzańskim  obszarze spotykali się z innymi klęskami żywiołowymi . W szczególności chodzi tu o powodzie i podtopienia , a także obrony mostów na rzece Wkrze podczas wiosennych roztopów. Kra zagrażała ich konstrukcjom.

 

Henryk Kunic, adwokat, działacz niepodległościowy i społeczny właściciel Ratowa

      Kolejne zniszczenia,  a tym samym intensywna działalność stażaków wiąże się z I wojną światowa . W okolicach Radzanowa toczyły walki niemiecka armia pod dowództwem gen. Galwittza i I armia rosyjska . Miejscowość wskutek działań została poważnie zniszczona . Wiele udało się uratować dzięki zaangażowaniu strażaków. Po zajęciu terenów byłego Królestwa Polskiego przez Niemców , mimo okupacji kraju życie społeczne toczyło się dalej , a władze niemieckie w sprawach pożarnictwa i zabezpieczenia przeciwpożarowego nie czyniły przeszkód. Dlatego podczas odbudowy po zniszczeniach związanych z przejściem frontu postanowiono w 1915 roku wybudować i wyposażywszy remizę  dla strażaków. Przy wsparciu dziedzica z Ratowa – Henryka Konica pozyskano działkę od Icka Miączyna, obywatela Radzanowa, na której wybudowano remizę.

Strażnica służyła również jako miejsce działalności kulturalnej . Dochody z imprez takich jak zabawy taneczne szły na cele Ochrony Przeciwpożarowej , szczególnie zakupu sprzętu dla ratowników.

Po odzyskaniu niepodległości i wojnie z bolszewikami działalność została zintensyfikowana . Po 1920 roku wybudowany został garaż dla sprzętu gaśniczego . Jednostka dysponowała wtedy czterokołową sikawka na parę koni oraz ręcznymi sikawkami.

Orkiestra Straży Ogniowej w Radzanowie

 

W 1925 roku powstała pierwsza w Radzanowie orkiestra dęta strażacka składająca się z druhów z miejscowości i okolicznych wsi. Duży wpływ na życie kulturalne wnosił właściciel Zgliczyna Glinek Jaroszyński zasłużony członek OSP. Także duchowni opiekowali się rozwojem organizacji. Ważna rolę odegrał miejscowy wikary ks. Bronisław Tałaszkiewicz.

ks. Bronisław Tałaszkiewicz

Strażacy swoja muzyka uświetniali imprezy państwowe,  kościelne i okolicznościowe. Dzięki tej aktywności zyskiwali fundusze które umożliwiły zakup pierwszej w historii jednostki motopompy spalinowej , dzięki czemu mogli od 1936 roku z większa efektywnością walczyć z ogniem.

Radzanowscy strażacy w latach 30 – tych.

    Kolejnym wielkim sprawdzianem był wrzesień 1939 roku . Samoloty niemieckie zbombardowały miejscowość 3 września . Zginęło wielu mieszkańców Radzanowa i okolic , w szczególności na przedmościu , Radzanówku,  Górach czy Raciążskiej. Po wycofaniu się Wojska Polskiego spod Mławy Radzanów został zajęty przez Niemców i ich decyzja wcielony do Dystryktu Ciechanowskiego włączonego do Prus Wschodnich. Okupacyjna administracja przejęła kontrolę nad strażą pożarną , korzystała jednak z doświadczenia radzanowskich członków straży. Przekazała nawet do użytku lekką ciężarówkę Hanomag i  kolejna motopompę produkcji niemieckiej.

 

Rok 1945 okazał się w miarę łagodny dla miejscowości. Front przeszedł bardziej na północ od niej  i  życie w nowej rzeczywistości od początku było budowane. Straż ogniowa otrzymała z powojennego demobilu samochody dla właściwego funkcjonowania jednak te okazywały się zużyte , a części do nich po prostu brakowało , gdyż były to dość często samochody amerykańskie lub radzieckie.

W 1957 roku Radzanowska Straż Pożarna otrzymała z Powiatowej Komendy Straży Pożarnej wóz bojowy na podwoziu Stara 20 , było to jak na owe czasy przejście w nowoczesność . Motopompa i sikawki ręczne odeszły do lamusa. Po dziesięcioleciu użytkowania w 1964 roku samochód strażacki został przekazany strażakom ochotnikom z Wróblewa , a do Radzanowa przekazano kolejnego Stara 25 z mławskiej straży, który służył ochotnikom do 1999 roku.

Unowocześnienie sprzętu spowodowało ze stara remiza była niewystarczająca i już po otrzymaniu pierwszego samochodu zaistniała potrzeba budowy garaży . W 1957 roku wybudowano dwa garaże i cztery  pomieszczenia socjalne nad nimi . W 1975 roku dochodzi do podpisania porozumienia z władzami gminy i przy remizie strażackiej zostaje wzniesiony Gminny Ośrodek Kultury , dzięki czemu nastąpiła przebudowa i modernizacja strażnicy. Wkład w to wnieśli Prezes Witold Kolos, Bonifacy Bieniewicz i Antoni Witkowski.

Następnie wydarzeniem istotnym w historii Radzanowskiej straży było ufundowanie i przekazanie sztandaru , które odbyło się w 1979 roku podczas uroczystych Dni Strażaka na Rynku miejscowości.

Jednostka przez cały okres swojego funkcjonowania mogła liczyć na wsparcie swoich mieszkańców.

W 2010 roku obchodzono 100 lecie Ochotniczej Straży Pożarnej, dlatego nadal aktualne jest zawołanie ze sztandaru straży

,, Bogu na chwałę ludziom na potrzebę”

W 100 letniej historii kolejnymi Prezesami byli :

  1. Bielecki Antoni –
  2. Śliwczyński Franciszek –

 

3.Dworakowski Władysław –

 

  1. Zygmunt Jaroszewski – właściciel majątku Zgliczyn Glinki

  1. Borowski Witosław –

6.Grochowalski Franciszek –

  1. Turowski Jan –

8.Kolos Witold –

9.Witkowski Jan –

  1. Witkowski Antoni –

11.Mioduszewski Ireneusz –

Naczelnicy OSP  Radzanów

  1. Trojanowski Jacenty –
  2. Sierputowski Bolesław – sekretarz gminy
  3. Bartkowski Marian –

  1. Bieniewicz Bolesław –

 

  1. Furmanek Władysław –

6. Bieniewicz Bonifacy –

 

  1. Sieklucki Franciszek –

 

  1. Jurkiewicz Ryszard

  1. Bieniewicz Henryk

10 . Figurski Piotr –

  1. Bieniewicz Krzysztof –

 

Zasłużeni dla radzanowskiej Straży :

  1. Zakolski Adam –

  1. Kłodziński Bolesław –

  1. Jasiński Henryk –

  1. Kuciński Stefan –

 

  1. Kieczmer Wacław –