Tag: Diecezja Płocka

HISTORIA MALOWANIA KOŚCIOŁA RADZANOWSKIEGO. ETAP I.

 

Kościół parafialny pw. św. Franciszka Serafickiego w Radzanowie stanowi prawdziwą perełkę wśród budowli sakralnych północnego Mazowsza. Na naszym blogu pisaliśmy o twórcy projektu budowli – Stefanie Szyllerze i o samej budowie. W tym odcinku chcielibyśmy napisać parę słów o jego polichromii.

Inicjatywę malowania wnętrza kościoła radzanowskiego podjął ks. dr Franciszek Sieczka – proboszcz parafii w latach pięćdziesiątych. Tak się dobrze złożyło, że pracując przez szereg lat przed wojną w Płocku, blisko poznał profesora Władysława Drapiewskiego, artystę malarza licznych obiektów sakralnych m.in. w diecezji płockiej. Do szczególnych osiągnięć malarskich profesora należało wymalowanie na początku XX wieku Bazyliki Katedralnej Wniebowzięcia NMP w Płocku (lata 1904-1914). Szczęście ks. Sieczki polegało na tym, że prof. Drapiewski zgodził się opracować projekt malarski polichromii wnętrza naszego kościoła.

Kim był autor polichromii, które dziś możemy po­dziwiać? Urodził się 12 listopada 1876 roku w Gackach na Pomorzu. Naukę rzemiosła artystycznego rozpoczął u malarza An­toniego Szymańskiego. W 1899 r. wyjechał do Kevelar, miasta w zachodnich Niemczech (Nadrenia), położonego 6 km od granicy z Holandią. Ośrodek znany jest do dziś wielu pielgrzymom ze znajdującego się tam Sanktuarium Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych, jego znaczenie możemy porównać do polskiej Jasnej Góry. W mieście rozpoczął naukę w Międzynarodowej Szkole Malarstwa Kościelnego kierowanej przez prof. Fryderyka Stummla. Szkoła ta jeszcze do lat dwudziestych XX wieku funkcjo­nowała odwołując się do założeń artystycznych tzw. grupy nazareńczyków. Nazareńczycy w swym malarstwie reli­gijnym opierali się na wzorach quattrocento. Najbardziej cenili układy kompozycyjne Rafaela Santi i Albrechta Du­rera. W takiej atmosferze stummlowskiej szkoły zrodziło się malarstwo Drapiewskiego. Mimo licznych podróży i kontaktów ze środowiskami malarskimi Berlina, Paryża, Monachium, czy Rzymu, artysta do końca swej twórczości pozostawał pod przemożnym jej wpływem. O twórczości W. Drapiewskiego tak się wyraził ks. dr Lech Grabowski pod­czas otwarcia wystawy jego prac malarskich w Muzeum Diecezjalnym w Płocku w roku 1965: „był to artysta nieprzeciętny, o własnym obliczu, wyłaniającym się z jego różnorodnej twórczości”.

Drapiewski był auto­rem ogromnej ilości polichromii ściennych (w około 122 kościołach) wykonanych pomiędzy 1890 a 1960 rokiem. Tworzył głównie na Pomorzu i północnym Mazowszu. Warto wspomnieć, że obszerna biografia Wł. Drapiewskiego ukazała się w „Miesięczniku Pasterskim Płockim” po jego śmierci w 1962 r.

W latach pięćdziesiątych XX wieku wnętrze naszej świą­tyni wyglądało niezbyt estetycznie. Ściany w dolnych częściach były brudne, całość wnętrza, choć otynkowana, była zakurzona i szara. Dlatego też, proboszcz parafii podjął poważną decyzję o malowaniu kościoła. Przedsięwzięcie było niezwykle ambitne i wymagało wielkich przygotowań. Ksiądz Sieczka zdecydował się na powierzenie wykonania tego dzieła profesorowi Władysławowi Drapiewskiemu. Jednak wiek artysty nie pozwalał już na fizyczne wykonanie malowideł. Na szczęście malarstwem sakralnym wraz z Władysławem Drapiewskim zajmowali się jego młodsi bracia – Leon (1885-1970) i Kazimierz (1889-1978) oraz następne pokolenia w tej rodzinie. Z Drapiewskimi współpracował także artysta malarz Henryk Dzierżanowski (1886-1965).

Na marginesie dodajmy, że ostatnim dziełem malarskim Władysława Drapiewskiego jest obraz olejny namalowany na płótnie przedstawiający św. Franciszka zdejmującego z krzyża Chrystusa, będący w naszym kościele w ołtarzu wielkim zasłaniając obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Po znanym z historii „październiku 1956 roku” możliwe stało się otwarcie granicy oraz zezwolono Polonii mieszkającej na Zachodzie na przyjazdy do Polski. W ten sposób mogli przyjeżdżać do Radzanowa liczni dawni jego mieszkańcy ze Stanów Zjednoczonych i europejskich krajów kapitalistycznych. Jednym z niezwykle zaangażowanych „krajanów” na rzecz malowania kościoła stał się Pan Rychlicki z USA, który z pomocą innych rodaków zorganizował w Chicago zbiórkę pieniędzy na zakup farb. Ks. Fr. Sieczka, w porozumieniu z Wł. Drapiewskim, zamówił w Niemczech specjalne farby mineralno-krzemianowe, tzw. farby Keima. Są to farby bardzo trwałe i odporne na warunki atmosferyczne. Ich trwałość znacznie przekracza sto lat. Wytwarzane są do chwili obecnej przez firmę Keimfarben w Diedford koło Augsburgu. Odbiór farb, opłaconych z USA odbywał się w Warszawie w urzędzie celnym na Dworcu Gdańskim. Warto dodać, że przesyłka z farbami była zwolniona z cła.

24 lutego 1957 r. przybył do Radzanowa nowy wikariusz, który dwa tygodnie wcześniej otrzymał święcenia kapłańskie. Ksiądz Sieczka zlecił młodemu ks. Henrykowi Mazurowskiemu prowadzenie prac administracyjno-finansowych przy malowaniu. 

Do malowania kościoła według projektu i kartonów Władysława Drapiewskiego przystąpili Kazimierz (1889-1978) i Tadeusz (syn Leona) Drapiewscy oraz Henryk Dzierżanowski. Wszyscy oni byli znanymi już artystami malarzami wielu obiektów sakralnych.

 

 

Władysław Drapiewski (w okularach) i jego bracia Leon i Kazimierz, zdjęcie z 1938 r.

 

Całościowego przedsięwzięcia przeprowadzenia malowania kościoła podjęła się firma niejakiego pana Rochowicza z Poznania. Firma ta wykonała takie prace, jak: nadzór nad budową rusztowania, czyszczenie ścian, białkowanie oraz wymalowanie wszystkich motywów roślinno-dekoracyjnych – paskowanie, półornamentacja i ornamentacja. Natomiast zespół malarski Wł. Drapiewskiego wykonał wszystkie duże obrazy z postaciami: nad ołtarzem wielkim – obraz Matki Boskiej Królowej Świata i siedmiu postaci świętych i biskupów, postaci czterech Ojców Kościoła w czterech narożach pod kopułą oraz cztery obrazy nad ołtarzami bocznymi. Malowanie rozpoczęło się w 1959 i zakończyło w 1960 roku.

Centralny obraz nad ołtarzem wielkim malował Kazimierz Drapiewski. W środku znajduje się obraz Matki Boskiej Królowej Świata z Dzieciątkiem, siedzącej na obłoku w aureoli ze znakami zodiakalnymi. Poniżej znajduje się wyobrażenie kuli ziemskiej, zasłonięte częściowo przez wierzchołek ołtarza (budowę jego wykonano po pomalowaniu). Z lewej strony namalowane są postacie: św. Stanisława Kostki – urodzonego w Rostkowie na Mazowszu (obecnie w powiecie przasnyskim), św. Franciszka Serafickiego – patrona kościoła radzanowskiego, biskupa Leona Wetmańskiego i biskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego zamordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej. Artysta przedstawił także sylwetkę kościoła w Radzanowie, który był konsekrowany (poświęcony) w 1934 roku przez biskupa Leona Wetmańskiego. Z prawej strony przedstawione są postacie: świętego Rocha – patrona parafii w Radzanowie z nieodłącznym atrybutem – psem (wzorcem do namalowania psa posłużył trzymany na plebanii terier), św. Antoniego Padewskiego – patrona klasztoru w Ratowie wskazującego dłonią Bazylikę św. Antoniego w Padwie i św. Andrzeja Boboli – patrona Polski, który pracował w Płocku w latach 1633-36 i 1637-38 jako prefekt kolegium i kaznodzieja. Za nim przedstawiona jest wieża uniwersyteckiego kościoła św. Jana w Wilnie, gdzie św. Andrzej pobierał nauki i otrzymał jezuickie święcenia zakonne.

W czterech segmentach podstawy kopuły znajdują się obrazy Ojców Kościoła – św. Grzegorza, św. Augustyna, św. Hieronima i św. Ambrożego. Malował je Tadeusz Drapiewski – bratanek prof. Wł. Drapiewskiego. Te cztery wyobrażenia są powtórzeniem obrazów z Katedry płockiej. Na fotografiach poniżej prezentujemy te z Katedry, bowiem namalowane w kościele radzanowskim Czytelnik może zobaczyć w naturze.

 

Ojcowie Kościoła namalowani w Bazylice katedralnej w Płocku

 

Nad ołtarzami bocznymi znajdują się cztery obrazy przedstawiające sceny z życia św. Rocha i św. Franciszka. Malował je mieszkający w Poznaniu artysta malarz Henryk Dzierżanowski.

Wszystkie inne i drobne prace malarskie wykonywał zespół pana Rochowicza.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że w projekcie malarskim naszego kościoła występuje dużo psów, być może najwięcej spośród innych projektów Władysława Drapiewskiego. Zapewne z powodu patrona parafii.

Płatności za wykonanie prac malarskich odbywały się w ten sposób, że za namalowane obrazy artystom malarzom honoraria wypłacone zostały oddzielnie, zaś zespół p. Rochowicza rozliczany był za metr bieżący namalowanych motywów. I tak, np. za obraz centralny nad ołtarzem głównym – 10 000 zł, za każdy jeden obraz Ojców Kościoła – 5 000 zł.

Wszystkie osoby biorące udział w wykonywaniu polichromii wynajmowały pokoje u mieszkańców Radzanowa, m.in. u Państwa Ruchalskich, Sierzputowskich i u innych. Cała grupa natomiast żywiła się u Państwa Pniewskich (w nieistniejącym domu przy kościele, obecnie parking). Wszystkie opłaty związane z zamieszkaniem i wyżywieniem pokrywała parafia.

W zasadzie prace malarskie zakończyły się w 1960 roku, jednak zakończenie całkowite wraz z rozbiórką rusztowań nastąpiło na początku następnego roku z powodu rozbieżności w wycenie prac zespołu pana Rochowicza. Jednak udało się osiągnąć zgodę.

W następnym odcinku przedstawimy II etap malowania kościoła, po wymianie kopuły z drewnianej na żelbetonową.

Na zakończenie pragnę podziękować Księdzu Kanonikowi Henrykowi Mazurowskiemu za informacje dotyczące malowania, którego był głównym administratorem.

 

Opracował Waldemar Piotrowski