Przyczynek do historii szkoły radzanowskiej. Stanisław Pol

Przyczynek do historii szkoły radzanowskiej. Stanisław Pol

 

W pamięci wielu pokoleń mieszkańców Radzanowa i najbliższej okolicy zapisał się na trwałe Stanisław Pol – nauczyciel, pełniący przez wiele lat funkcję kierownika Szkoły Powszechnej. Był autorytetem w nauczaniu dzieci i młodzieży, a jednocześnie surowym wychowawcą. Udzielał się w licznych organizacjach i przedsięwzięciach społecznych . Warto przypomnieć jego postać młodszym Czytelnikom naszego bloga.

  pol

 

Stanisław Pol, zdjęcie z 1937 r.

 

Stanisław Pol urodził się 24 września (według kalendarza juliańskiego – 12 września) 1895 roku w miejscowości Bieńki niedaleko Mostowa w parafii Szreńsk. Jego rodzice – Józef Pol i Bronisława (z domu Nowakowska) byli rolnikami. Prawdopodobnie w Mławie ukończył Seminarium Nauczycielskie Męskie im. Stanisława Żółkiewskiego i rozpoczął pracę nauczycielską. Na początku lat dwudziestych pracował jako nauczyciel w Kuklinie, parafia Wieczfnia. W 1923 roku przeniesiony został do szkoły radzanowskiej, gdzie z czasem został kierownikiem szkoły. Po przyjeździe do Radzanowa poznał tutejszą urodziwą panienkę, Józefę Izabellę Śliwczyńską mającą 23 lata (urodzona 20 lipca/ 2 sierpnia 1900 r. z rodziców Jana Śliwczyńskiego – wówczas rzeźnika i Marianny z d. Ostrowskiej), z którą 5 maja 1924 roku wziął ślub w naszym kościele (wówczas drewnianym). Małżonkom Polom urodziło się troje dzieci – córka Maria i dwóch synów Tadeusz i Juliusz . Najstarsza, Maria Stanisława zmarła 24 stycznia 1932 roku w wieku 6 lat i pochowana jest na cmentarzu parafialnym jako Liluchna Polówna. Na grobie, ogrodzonym płotkiem znajduje się figura anioła, łatwo go zauważyć. Obok znajduje się grób jej dziadka.

 polowna

 

Grób Marii Stanisławy Pol, widok współczesny

 

Stanisław Pol był bardzo zaangażowanym nauczycielem i organizatorem życia szkolnego. Nie było łatwo ogarnąć całość funkcjonowania szkoły z pięcioma klasami, nie mając budynku szkolnego. Nauka szkolna odbywała się w paru wynajmowanych lokalach, w domu Ozimkowskich w ul. Koziej (od strony Witkowskich, klasa IV), u Stefana Śliwczyńskiego (ul. Raciżska, dom uległ ruinie i został rozebrany – klasa V), u Kruty (po wojnie właścicielem był Bieniewicz, ul. Raciążska, dom nie istnieje, klasa I i II), u Dworakowskich (ul. Kozia 4, klasa III), a po wojnie – także u Pruchniewskich (Rynek 23, dom nie istnieje – klasa V i VI). W tej sytuacji podjął dzieło budowy szkoły. Do wybuchu wojny we wrześniu 1939 roku postawiono mury.

Uczył matematyki. Oprócz wykonywania zawodu nauczycielskiego i funkcji kierownika szkoły pełnił S. Pol wiele funkcji w różnych organizacjach. Był prezesem ,,Strzelca”, a także długoletnim prezesem Koła Młodzieży radzanowskiej i patronem SMPM (Stowarzyszenie Męskie Pomocników Mariańskich). Należał także do straży ogniowej i uczestniczył w różnych wydarzeniach społecznych. Przytoczone zdjęcie Stanisława Pola pochodzi z uroczystości odsłonięcia obelisku poświęconego Marszałkowi J. Piłsudskiemu  na rynku radzanowskim w 1937 roku.  

Po wybuchu wojny zaangażował się w patriotyczną działalność podziemną. Koordynował prace organizacji Akcja Katolicka współtworząc Zarząd Parafialny AK. Został jego pierwszym prezesem. Po aresztowaniu i wywiezieniu na roboty do Prus Wschodnich, prezesem po nim został Józef Strupczewski.

W 1945 roku, po zakończeniu wojny Stanisław Pol powrócił do Radzanowa i objął ponownie stanowisko kierownika szkoły. Podjął także prace nad dokończeniem budowy gmachu szkolnego. Ksiądz Jagodziński napisał: „Szkół jest dość dużo – obecnie idziemy ku lepszemu  – analfabetyzm stopniowo zaginąć musi. Szkoła wyżej zorganizowana to Radzanów (5 klas – 7 oddziałów). Kierownikiem tej szkoły od dłuższego czasu jest Stanisław Pol, człowiek pełen dobrych chęci, dobry katolik.”

Radzanów 26-10-1930Stanisław Pol po prawej stronie w kapeluszu. Grupa dziewcząt przed starą remizą

Po zorganizowaniu nauki szkolnej w pełnym zakresie siedmioklasowej szkoły podstawowej, został w 1948 roku przeniesiony do pracy w Wydziale Oświaty w Mławie w charakterze metodyka matematyki. Kierownikiem szkoły został niejaki pan Guzowski. Stanisław Pol wizytował szkoły w powiecie mławskim. Jak wspominał prof. dr Mieczysław Oryl (kierownik Szkoły Podstawowej w latach 1952-1970), przyjeżdżał także do Radzanowa, gdzie hospitował lekcje matematyki prowadzone wówczas przez Arkadiusza Szczepańskiego.

Był także aktywnym działaczem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Przez pewien czas był prezesem Oddziału mławskiego ZNP. Wniósł duże zasługi w rozwój oświaty w naszym powiecie. W następnych latach był kierownikiem Szkoły Podstawowej Nr 2 przy ulicy Żwirki 26 w Mławie (obecnie szkoła nie istnieje).

Był niewysokiego wzrostu, dość korpulentny.

Zmarł w Mławie. Niestety,dotychczas nie jest mi znana data jego śmierci.

Żona jego, Józefa Izabela Pol zmarła 17 listopada 1988 roku w Mławie.

opracował: Waldemar Piotrowski